Μητροπολιτική αρχιτεκτονική και κινηματογραφία: Μοντέρνες ψυχο-τεχνολογίες στην αυγή του 20ου αιώνα
Metropolitan architecture & cinematography: Modern psycho-technologies at the dawn of the 20th century
Résumé
Αντλώντας επιλεκτικά από ένα ευρύ φάσμα θεωριών, το παρόν κείμενο επιχειρεί να δείξει ότι, πολύ περισσότερο από απλές αισθητικές μορφές, η Μητρόπολη και το τεχνικό μέσο του Κινηματογράφου, στην εποχή του μοντερνισμού, συνιστούν πρωτίστως σύνθετες πολιτισμικές τεχνολογίες με πολύπλοκες δομές και επιπτώσεις. Η μοντέρνα μητρόπολη είναι κάτι παραπάνω από αυτό που υπονοεί: δηλαδή τον αρχιτεκτονικά διευθετημένο φυσικό χώρο της πόλης. Ομοίως, η κινηματογραφία είναι κάτι παραπάνω από ένα σύνολο τεχνικών καταγραφής και αναπαραγωγής (δηλαδή αναπαράστασης) της πραγματικότητας. Τόσο η μεν όσο και η δε εγγράφονται σε ένα ευρύτερο –ιστορικά προσδιορισμένο– διατακτικό μηχανισμό σύλληψης, διαμόρφωσης και παραγωγής του ατομικού και συλλογικού σώματος και σηματοδοτούν, στην αυγή του 20 ου αιώνα, την ανάδυση ενός νέου μοντέλου αντιληπτικής οικονομίας. Το κείμενο αποτελεί επεξεργασμένη εκδοχή διάλεξης με αρχικό τίτλο «Επιστροφή στο πλατωνικό σπήλαιο» που εκφωνήθηκε την 14 η Νοέμβρη 2009, στο πλαίσιο διεθνούς συνεδρίου με θέμα Πόλη και Κινηματογράφος: Χώροι προβολής, χώροι αστεακοί (Ville et Cinéma: Espaces de projection, espaces urbains), το οποίο διοργανώθηκε από το Πανεπιστήμιο Paris III-Sorbonne Nouvelle σε συνεργασία με την FMSH (Fondation Maison des Sciences de lʼHomme), το Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών & Πολιτικών Επιστημών και το Μουσείο Μπενάκη, όπου και διεξήχθη στις 12,13 & 14 Νοέμβρη του 2009. Για περαιτέρω πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα του συνεδρίου, βλ. στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.univ-paris3.fr/ville-et-cinema-espaces-de-projection-espaces-urbains-32326.kjsp.
Drawing on a wide range of theoretical perspectives on early 20th century technocultural modernism –notably Friedrich Kittler’s “Kulturwissenschaft”, Vilém Flusser’s media philosophy, Massimo Cacciari’s aesthetics of modernist architecture, Georg Simmel’s, Walter Benjamin’s and Ernst Jünger’s ontological accounts on modern subjectivity and society, as well as Hugo Münsterberg’s psychological research on filming techniques– this paper attempts to provide a comprehensive understanding of the non-evident, yet inextricable link between the eminently modernist technologies of metropolitan architecture and cinematography. Following the Kittlerian recontextualization of the Foucauldian key concept of “dispositif” in the field of media history, the paper deals with the historically synchronous technologies of the metropolitan architecture and cinematography as two closely interrelated functional parts of a wider complex apparatus or network (a “dispositif”), consisting of interwoven discursive and non discursive agencies and structures –institutional, architectural, regulatory, scientific, technological etc.– that determine not only what is experienced as real, but also what can even be considered potentially real. They prescribe patterns and models of sense perception, of feeling, thinking, knowing and being. In that sense, the modern construct of the metropolis is more than a mere architectural organization/arrangement of space. Similarly, cinematography is more than a mere ensemble of mechanical recording and reproduction techniques. Both are inscribed in a wider –historically determined– apparatus of capturing and dismantling, reshaping and controlling the individual/collective body, thus marking the emergence of a new model of perceptual economy. Prefiguring the advent of the absolute universal medium (the digital computer), metropolitan architecture and cinematography are regarded here as formatting (or in-formation) technologies that make possible the massive storing, processing and manipulation of data streams (time, movement, bodily functions, behaviors, perceptual patterns etc). Supplemented with a rich variety of illuminating conceptual tools and examples from the history of cinematography and modern art history, the paper sets out to examine the above theses, that have been constituting an important part of 20th century cultural and media theory. The text is a slightly modified version of a conference paper that was presented for the first time, under a different title (“Return to Plato’s Cave”), at the 1st International Conference "City & Cinema – Spaces of projection, Urban spaces", organized by the Paris III-Sorbonne Nouvelle University in collaboration with the FMSH [Fondation Maison des Sciences de lʼHomme] and the Panteion University of Social & Political Sciences. The conference was held at the Benaki Museum, Athens-Greece, in November 2009. For further details with regard to the conference program, see here: http://www.univ-paris3.fr/ville-et-cinema-espaces-de-projection-espaces-urbains-32326.kjsp.
Origine : Fichiers produits par l'(les) auteur(s)