, The oration is contained in all seven manuscripts containing the Collected Orations: ? Lucca / Biblioteca Capitolare Feliniana 544, ff, pp.117-131

/. Mantova, Biblioteca Communale, vol.100, pp.198-228

/. Milano, Biblioteca Ambrosiana I. 97 inf

?. Rome, /. Biblioteca-apostolica-vaticana-chis, and .. J. Vi, 211, ff. 133r-148v (D) * Chis. J.VIII.284, ff. 67v-80r (A) * Chis. J. VIII.286, ff. 204r-226r (C) * Vat

?. Muratori, L. Antonio, ;. Muratori, and L. Antonio, Anecdota quae ex Ambrosianae Bibliothecae codicibus nunc primum eruit. 4 vols. Milano/Padua, 1697-1713 / III (1713), pp.266-292, 1770.

I. I. Pius, orthography) and translation, see Collected Orations of Enea Silvio Piccolomini / Pope Pius II, vol.1, pp.352-385, 2000.

P. Decembrio and . Candido, De laudibus Mediolanensium urbis panegyricus, 1436.

?. Decembrio and P. Candido, De laudibus Mediolanensium urbis panegyricus, pp.1011-1025, 1925.

, Dispacci sforzeschi da Napoli I (1444 -2 luglio 1458). A cura di Francesco Senatore, 1997.

, Handbook of Dutch Church History, 2015.

F. G. Heymann, , 1965.

F. G. Heymann, John Zizka and the Hussite Revolution, 1955.

S. Juan-de, De gladio divini spiritus in corda mittendo Saracenorum, 1457.

?. Segovia, De gladio divini spiritus in corda mittendo Saracenorum. Ed. und deutsche Übersetzung von Ulli Roth. 2 vols, vol.7, 2012.

H. Kaminsky, Pius Aeneas among the Taborites, vol.28, pp.282-309, 1959.

A. Moudarres, Crusade and Conversion. Islam as Schism in Pius II and Nicholas of Cusa, MLN 128, pp.50-52, 2013.

C. J. Nederman, European Discourses of Toleration, c. 1100 -c. 1550, Nikolaus von Kues: Contra Bohemos, 1452.

?. Cusa and N. Of, Writings on Church and Reform. Transl. T.M. Izbicki. Cambridge, Ma, vol.33, pp.356-429, 2008.

, Nikolaus von Kues: De pace fidei, 1453.

?. De-pace and . Fidei, , p.1959

?. Nicholas-of-cusa's-de, P. Fidei, and C. Alkorani, Translation and Analysis. 2 nd ed. by Jasper Hopkins, p.1, 1994.

, On the Use of Communion, Nikolaus von Kues: De usu communionis ad Bohemos ? Cusa, Nicholas of: To the Bohemians, vol.33, pp.2-85, 2008.

E. O'brien, The Commentaries of Pope Pius II (1458-1464) and the Crisis of the Fifteenth-Century Papacy, 2015.

F. Palacky, Geschichte von Böhmen, grösstenteils nach Urkunden und Handschriften

, IV, Abt. 1. Prag, p.1857

L. Pastor, Geschichte der Päpste im Zeitalter der Renaissance. 16 vols. Freiburg i.B, pp.1886-1933

E. Piccolomini and . Silvio, , 1450.

, ? Der Briefwechsel des Eneas Silvius Piccolomini. Hrsg. von Rudolf Wolkan. 3 vols. Wien, vol.II, pp.164-228, 1909.

?. Piccolomini and E. Silvio, Revised History of the Council, Reject Aeneas, Accept Pius -Selected Letters of Aeneas Sylvius Piccolomini, pp.318-387, 2006.

I. I. Pius, Commentarii rerum memorabilium quae suis temporibus contigerunt, 1464.

I. I. Pius, Commentarii rervm memorabilivm que svis temporibus contigervnt, A van Heck. 2 vols. Città del Vaticano, pp.312-313, 1984.

, ? Pius II: Commentaries. Ed. M. Meserve and M. Simonetta. Vols. 1 ff, 2003.

I. I. Pius, Epistolae ? Der Briefwechsel des Eneas Silvius Piccolomini. Hrsg. Rudolf Wolkan. 3 vols. Wien, vol.61, p.68

J. Hus, Czech priest, philosopher, early Christian reformer and Master at Karl University in Prague. Inspired by the teachings of John Wycliff, pp.1369-1415

P. Jeronimus-of, Bohemian church reformer and one of the chief followers of Jan Hus, pp.1379-1416

, On the trial of Jan Hus and Hieronimus of Prague, see Brandmüller, pp.323-359

. Welsh, , pp.149-153

, Piccolomini: De rebus (Reject), p.323

, Among them Giuliano Cesarini (1398-1444): created cardinal by Pope Martin V in 1426. Papal president of the Council of Basel until 1437. Died at the Battle of Varna against the Turks in 1444

X. Great, Ruled from 486 BC until his murder in 465 BC. Notable for his invasion of Greece in 480 BC and his subsequent defeat, pp.519-465

, Et a Polono digressa profanatorem divini sacramenti ad contribulos detulit. Illi commoti tam insueto atque inaudito scelere, Polonum repente in crucem sustulissent, nisi furore cognito veterator ille salutem pedibus quaesivisset. Similes huic forsitan multos in Bohemia reperias. Illud exploratum est, quia venientes ex Polonia presbyteri, quemadmodum plebes volunt, sacramenta ministrant, nam domi pauperes, victus causa foris nihil abhorrent. Ego quidem, cum essem in Bohemia, offendi nonnullos ecclesiarum rectores natione Polonos, qui rogati, cur prohibitam ab ecclesia communionem exercerent, ajebant, quia non possent alio modo vivere, Polonia quoque, si cetera desint, satis presbyterorum Bohemiae subministrabit. Subnectam hic unum, quamvis turpe ac foedissimum, ad rem tamen, quam tractamus, accomodatum: Polonus quidam in Bohemia plures annos rurali parrochiae quasi sacerdos praefuit, atque pro subditorum desiderio communionem praebuit

, Atque ita ex his octo, quas retulimus, opinionibus, nulla est ad reductionem Bohemorum satis idonea, neque praeferenda 1 tractatui 2 , quem cum gubernatore habitum recensuimus. Utrum autem tractatum 3 ipsum admittere atque amplecti conveniat, sequenti oratione monstrabimus, si modo sufficientia fuerint

, Salus nostra in puritate fidei consistit, nihil ex ea mutandum 6 , nihil detrahendum est. Mori satius est quam divinae legi contraire. Custodiendum est summa cum diligentia salvatoris nostri testamentum. Quid ergo? Petemusne quidquam ordinationi divinae et statuto Christi adversum? Stultus est et amens, qui ex tuo solio, beatissime pater, injustum aut 7 impium aliquid optat. Hortus 8 conclusus est tua sedes et fons signatus, ex quo nihil potest manare non purum. Decocta sunt et admodum digesta tui pectoris decreta. Obrisum aurum hinc sumitur et argentum septies defecatum. Salutaria sunt, et nihil habent immundum, Diximus supra negandam esse Bohemorum petitionem, si ex concessione communionis violatur integritas nostrae fidei 4 . Non est hic lippis oculis aut conniventibus incedendum 5 . Non est Christianus, qui fidei praejudicium infert

M. Sed-audi, Quid inde? An non iidem Bohemi 2 sunt, qui ante fuerunt? Et cur nunc magis fidem servabunt? Ficta eorum reditio est et plena fraudis. Quod si aliunde non liquet, hinc patet, quia Rokezanam praesulem quaerunt, hominem ante descriptum. Volunt enim ex duodecim viris, qui ad Pragensem ecclesiam nominandi {76r} sunt, unum hunc esse. Quid ergo? Sane talis erit aliorum nominatio, ut necesse sit illum assumere, si modo minus ineptum recipiendum judicabis. Tunc homo pestilens, propositi victor, cathedram sortitus, quam supra triginta annos ambivit, omnem Bohemiam ad suam sententiam reformabit, neque presbyterum patietur in regno suae sectae 3 contrarium, potenti manu clero et populo imperabit, compactata deridebit, nolentes de calice bibere ab ecclesia separabit, atque in hunc modum apostolica sede prorsus irrisa, ad priores insanias regnum Bohemiae revocabit. Quod si eo neglecto alium quemvis Pragensi ecclesiae praefeceris

, Scimus insuper Bohemorum quammultos errores esse, nec de illis mentionem audimus

, De restitutione autem verbum nullum. Dulce sapiunt laicis bona nostra; nimis eis abundare videmur. In opes nostras ore aperto inhiant. Quod si pacem Bohemis damus ecclesiastica bona tenentibus, omnium gentium avaritiam adversus ecclesiam provocabimus. Nihil est enim, quod humanae cupiditati majores flammas adjiciat 8 , quam malo exemplo impunita rapacitas. Sit tamen vera reditio, facessat haeresis, nihil obstent ecclesiarum rapinae, et quomodo 5 salvabuntur permissa 6 communione, nisi universam haeresim abdicaverint? Quid de bonis ecclesiarum dicemus, quae isti rapuerunt? Lora haec et cathenae sunt, quibus colla 7 raptorum in aeterna praecipitia trahuntur, nisi restituantur

. Quibusdam, . Austriales, . Baioarios, . Francones, . Saxones et al., Cumque his sentient ex Bohemis, quicumque persecutionis saeviente procella Romanam ecclesiam sunt secuti. Turbabitur itaque tota Germania et quasi contumeliam patiatur, apostolicam sedem incusabit, quae post tanti sanguinis effusionem, post amissionem tot illustrium animarum, post rapinas atque incendia, post omnia flagitia, quae bella parturiunt, calicis participium ad plebem transmiserit, quod ante damna fuerat transmittendum. Non videtur igitur, cum tantarum gentium injuria consentiendum esse Bohemis. Huc accedit, quia si ferant Bohemi, quod optant, non deeerunt, qui similia quaerant, sive Galli, sive Hispani, sive alii {276v} populi, neque fas erit magnis nominibus denegare, quod Bohemis constabit esse concessum, atque ita duo incidemus mala: alterum quia plus sapuisse Bohemi, quam Romana ecclesia videbuntur, cum illorum sententia manserit

, Alterum quia remeabit ad nostros periculum effusionis in sacramento, et parvipensio dominici sanguinis, cujus evitandi causa majores nostri calicem populo subtraxerunt, Adversus concessionem igitur haec fere dicuntur, vol.1

, Sed quid multitudini, si decem aut viginti praedia sibi ecclesiarum usurpant? Propter decem bonos salvaturus erat dominus Sodomam 1 , et nos propter decem malos Bohemiam perire putabimus? Et nos in civitatibus nostris fures habemus, et praedones, et usurarios, et adulteros, et sacrilegos. Nulla civitas malorum hominum omnino vacua est. Non tamen perit proximus ex peccato proximi, cujus non est iste particeps: "Anima, quae peccaverit, ipsa morietur," inquit scriptura. Non est regni universitas, quae res ecclesiarum hodie detinet. Ad privatos quosdam potentes haec bona devenere, quos sine scandalo nequeat regnum ad restitutionem compellere. Non est igitur, cur hac de causa concordiam cum Bohemis devitemus, nam et Basiliense concilium hoc articulo de bonis ecclesiarum sequestrato regnum Bohemiae in unionem accepit, responsum dabis? Maximus hic articulus est, et qui regnum perdere possit, nisi restituantur ablata

, Genesis, pp.18-19

L. Quote and . Bruni, 51: Nulla unquam civitas adeo bene morata aut instituta fuerit ut malorum hominum esset omnino vacua; Pier Candido Decembrio: De laudibus Urbis Mediolanensis (1436), p. 1021: Verum tamen nulla civitas adeo bene morata aut instituta fuerit quae malorum hominum, Laudatio Florentiae Urbis (ca, pp.1403-1404

. Ezekiel, , vol.18, p.20

. Cf, Piccolomini's letter to Cardinal Carvajal of 3 September 1453: Exinde rex iturus in Bohemiam fertur, coronam suscepturus. Multa de bonis ecclesie restituendis dicuntur, que similia somnio videntur, p.244

U. Rosenberg, Bohemian magnate, one of he leaders of the Catholic party. Governor of Bohemia from 1438 to 1444 6 "communicamus, pp.1403-1462

, His changeover from the Hussitism of his adolescent years to sharp antagonism against all Hussite groups had no strong religious foundation. His main motive was the wish for material gains, vol.17, p.27